Trong xây dựng phòng sạch, kiểm soát chất lượng là yếu tố then chốt để đảm bảo công trình đạt chuẩn GMP, ISO 14644 hay GSP. Trong đó, QA (Quality Assurance) và QC (Quality Control) là hai khái niệm quan trọng, thường xuyên được nhắc đến nhưng dễ gây nhầm lẫn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng vai trò của QA và QC, cũng như ứng dụng thực tế trong dự án phòng sạch.
1. QA là gì?
QA (Quality Assurance) – Đảm bảo chất lượng – là hệ thống quản lý tập trung vào việc ngăn ngừa sai lỗi ngay từ đầu thông qua các quy trình, tiêu chuẩn và hướng dẫn. Trong các dự án phòng sạch, QA tạo ra “khung chuẩn” dựa trên ISO 14644, GMP hay GSP để bảo đảm toàn bộ quá trình triển khai đều tuân thủ đúng định hướng.
Kỹ sư QA là người chịu trách nhiệm duy trì và vận hành hệ thống QA. Họ có nhiệm vụ giám sát, kiểm tra và tối ưu quy trình thi công để đảm bảo công trình đáp ứng các tiêu chuẩn, quy định và yêu cầu kỹ thuật.
2. QC là gì?
QC (Quality Control) – Kiểm soát chất lượng – là quá trình kiểm tra, đánh giá và thử nghiệm sản phẩm hoặc dịch vụ nhằm đảm bảo chúng đáp ứng đúng tiêu chuẩn đã đề ra trước khi được đưa ra thị trường. Hoạt động QC tập trung vào việc đối chiếu kết quả thực tế với yêu cầu kỹ thuật (bản vẽ, thông số,…) để phát hiện sai lỗi và kịp thời xử lý các điểm không phù hợp trước khi bàn giao.
Kỹ sư QC (QC Engineer) là người trực tiếp triển khai công tác kiểm soát chất lượng trong dự án. Họ có trách nhiệm đo kiểm, lập biên bản nghiệm thu, theo dõi và ghi nhận các khuyết điểm, đồng thời phối hợp với các bộ phận liên quan để khắc phục và xác nhận sản phẩm, hạng mục đạt chuẩn theo quy định.
3. Sự khác nhau giữa QA và QC
QA và QC đều liên quan đến kiểm soát chất lượng trong xây dựng, nhưng cũng có nhiều điểm khác nhau. Dưới đây là bảng so sánh cụ thể:
| Tiêu chí | QA (Đảm bảo chất lượng) | QC (Kiểm soát chất lượng) |
| Mục tiêu | Ngăn ngừa sai lỗi ngay từ gốc bằng hệ thống quy trình/tiêu chuẩn | Phát hiện và xử lý sai lệch trong quá trình thi công & trước bàn giao |
| Trách nhiệm | Xây dựng, ban hành và duy trì quy trình, tiêu chuẩn, biểu mẫu | Kiểm tra, đo lường, giám sát hiện trường; lập biên bản nghiệm thu |
| Phạm vi | Toàn bộ hệ thống chất lượng của dự án/doanh nghiệp | Từng hạng mục, lô vật tư, sản phẩm/khối lượng cụ thể |
| Thời điểm thực hiện | Trước và xuyên suốt quá trình (giai đoạn chuẩn bị & kiểm soát hệ thống) | Trong và sau thi công tại các điểm kiểm soát |
QA đặt nền móng bằng quy trình và tiêu chuẩn, thì QC kiểm tra thực tế để đảm bảo kết quả cuối cùng. Khi được áp dụng đồng bộ, dự án sẽ giảm thiểu rủi ro, tối ưu chi phí và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.
4. Kỹ sư QA, QC trong xây dựng phòng sạch
Trong lĩnh vực xây dựng phòng sạch, việc thiếu kiểm soát chất lượng có thể dẫn đến nhiều rủi ro nghiêm trọng: công trình sai lệch so với bản vẽ, vật liệu không đạt chuẩn hoặc hệ thống không vận hành ổn định. Đây chính là lý do đội ngũ kỹ sư QA-QC trở thành mắt xích không thể thiếu trong quá trình triển khai dự án. Họ đảm bảo công trình được thực hiện đúng thiết kế, tuân thủ các tiêu chuẩn khắt khe và đạt chất lượng cao.
Không chỉ giám sát và phát hiện kịp thời những sai sót trong thi công, kỹ sư QA-QC còn góp phần tối ưu quy trình, hạn chế lãng phí, đồng thời kiểm soát chặt chẽ chất lượng vật tư, thiết bị. Nhờ đó, phòng sạch duy trì được độ bền lâu dài, đáp ứng yêu cầu vận hành ổn định, và quá trình nghiệm thu – bàn giao luôn được thực hiện chuẩn xác, mang lại sự an tâm tuyệt đối cho chủ đầu tư.
Công việc của kỹ sư QA
- Đề xuất quy trình, biện pháp thi công và tiêu chuẩn chất lượng phù hợp từng dự án
- Chuẩn bị và quản lý tài liệu, bản vẽ, spec, biểu mẫu; theo dõi tính nhất quán giữa các phiên bản.
- Đặt mục tiêu kỹ thuật: ΔP, ACH, Temp/RH, ISO class để QC đối chiếu.
- Đánh giá, lựa chọn nhà cung cấp/nhà thầu phụ dựa trên chứng chỉ (CO, CQ, COA).
- Theo dõi, phân tích và điều chỉnh quy trình khi phát hiện bất thường.
- Đào tạo, hướng dẫn nhân sự về các tiêu chuẩn và quy trình chất lượng
Công việc của kỹ sư QC
- Phối hợp với chỉ huy công trường lập kế hoạch kiểm soát chất lượng (checklist nghiệm thu).
- Kiểm tra và xác nhận chất lượng vật tư/thiết bị trước khi đưa vào thi công
- Làm việc với nhà cung cấp để xử lý lỗi vật tư hoặc yêu cầu bổ sung hồ sơ chứng chỉ.
- Giám sát thi công các hạng mục đặc thù: vách panel, hệ thống HVAC, thiết bị phòng sạch,…xử lý kịp thời khi phát sinh vấn đề
- Thực hiện đo kiểm các thông số kỹ thuật: ΔP, ACH, particle count, độ kín khí, HVAC, PAO TEST, DOP TEST,…
- Lập biên bản nghiệm thu, xác định nguyên nhân khi có lỗi và đề xuất cải tiến
- Xử lý khiếu nại liên quan đến chất lượng, đảm bảo hạng mục đạt chuẩn trước bàn giao.
- Tổng hợp báo cáo QC, đề xuất cải tiến cho các dự án tiếp theo.
Checklist nhiệm vụ QA/QC
Quy trình được thực hiện theo từng giai đoạn: Document – Material – Installation – Testing – Handover.
| Giai đoạn | QA – Quality Assurance | QC – Quality Control |
| Document (Hồ sơ, tài liệu) | Lập và phê duyệt quy trình, bản vẽ, spec, biện pháp thi công. | Chuẩn bị kế hoạch kiểm tra, checklist nghiệm thu. |
| Material (Vật tư, thiết bị) | Đánh giá, lựa chọn nhà cung cấp, kiểm soát CO/CQ. | Kiểm tra vật liệu, đối chiếu chứng chỉ chất lượng trước khi nhập kho. |
| Installation (Thi công, lắp đặt) | Giám sát thi công tuân thủ tiêu chuẩn GMP, ISO 14644. | Kiểm tra từng hạng mục (panel, HVAC, sàn, pass box, air shower…), lập biên bản nghiệm thu. |
| Testing (Vận hành, T&C) | Đảm bảo quy trình test & commissioning diễn ra đúng chuẩn, chuẩn bị hồ sơ IQ/OQ/PQ khi cần. | Đo kiểm thông số (chênh áp, độ bụi, độ kín khí, HVAC…), lập báo cáo thử nghiệm. |
| Handover (Bàn giao) | Tổng hợp hồ sơ chất lượng, xác nhận công trình đáp ứng tiêu chuẩn. | Ký nghiệm thu từng hạng mục, xử lý lỗi tồn đọng trước bàn giao. |
Trên đây là những thông tin cơ bản về QA và QC trong xây dựng phòng sạch. Qua đó, bạn có thể thấy rõ sự khác nhau, nhiệm vụ của từng vị trí và quy trình kiểm soát chất lượng được áp dụng. Hy vọng nội dung này giúp bạn có thêm kiến thức hữu ích để tham khảo khi tìm hiểu hoặc tham gia vào các dự án phòng sạch.
