Tiêu chuẩn Halal không chỉ là những quy định tôn giáo dành riêng cho cộng đồng Hồi giáo, mà ngày nay còn trở thành một chuẩn mực toàn cầu về an toàn và minh bạch trong ngành công nghiệp thực phẩm. Việc tìm hiểu Halal không chỉ giúp người tiêu dùng Hồi giáo yên tâm lựa chọn mà còn mang lại nhiều thông tin hữu ích cho doanh nghiệp muốn tiếp cận thị trường hơn 1,8 tỷ người theo đạo Hồi trên thế giới.
1. Tiêu chuẩn Halal
Halal là gì? Halal (ḥalāl) là một thuật ngữ tiếng Ả Rập, có nghĩa là “hợp pháp, được phép” áp dụng cho các hành động, đồ vật và cách sống theo luật Hồi giáo. Trái nghĩa với Halal là “Haram – Bị cấm, không được phép”.
Tiêu chuẩn Halal là hệ thống nguyên tắc dựa trên luật Hồi giáo (Shariah), dùng để xác định rõ đâu là những điều được phép (Halal) và đâu là bị cấm (Haram) trong đời sống, đặc biệt liên quan đến thực phẩm và đồ uống.
Ở mỗi quốc gia, chi tiết áp dụng có thể có khác biệt, nhưng tất cả đều thống nhất dựa trên nền tảng giáo luật Hồi giáo. Bộ tiêu chuẩn này cũng chính là căn cứ quan trọng để các cơ quan, tổ chức tiến hành thẩm định và cấp chứng nhận Halal cho sản phẩm.
*Luật Shariah là một bộ luật và các nguyên tắc trong đời sống hàng ngày của người Hồi giáo. dựa trên cách diễn đạt và giải thích của Kinh Qu’ran.
Xem thêm: Tiêu chuẩn HACCP & ISO 22000
2. Quy định Halal Food trong ẩm thực Hồi giáo
Văn hóa ẩm thực Hồi giáo
Trong đời sống tín ngưỡng của người Hồi giáo, thực phẩm Halal không chỉ là lựa chọn ăn uống mà còn là sự thể hiện niềm tin và sự tuân thủ giáo luật. Lựa chọn thực phẩm Halal đồng nghĩa với việc lựa chọn những gì trong sạch, hợp đạo, đồng thời gắn liền với khái niệm tayyib – tức là an toàn, vệ sinh và tốt cho sức khỏe.
Ngày nay, thực phẩm Halal không chỉ phục vụ cho cộng đồng Hồi giáo mà còn được nhiều người ngoài đạo lựa chọn. Lý do là vì các sản phẩm Halal thường có quy trình sản xuất minh bạch, được kiểm soát chặt chẽ về nguyên liệu và vệ sinh. Nhờ vậy, Halal dần trở thành một xu hướng ẩm thực mang tính toàn cầu, hiện diện rộng rãi không chỉ trong bữa ăn gia đình mà còn ở nhà hàng, khách sạn và cả ngành du lịch.
Halal Food là gì?
Halal Food là khái niệm dùng để chỉ những thực phẩm và đồ uống được phép sử dụng theo giáo luật Hồi giáo (Shariah). Bao gồm việc phân loại nguyên liệu, quy trình sản xuất, chế biến, bảo quản và phân phối, nhằm đảm bảo sản phẩm sạch sẽ (tayyib), an toàn và không bị nhiễm chéo với các yếu tố Haram (bị cấm).
Tại mỗi quốc gia Hồi giáo đều có cơ quan chứng nhận Halal, gọi là Halal Examination Agency, chịu trách nhiệm ban hành và hướng dẫn các quy định Halal tại địa phương. Cơ quan này trực tiếp kiểm tra và giám sát quy trình sản xuất, chế biến thực phẩm; đồng thời thẩm định để cấp chứng chỉ ḥalāl cho những sản phẩm đạt yêu cầu.
Chỉ khi có chứng nhận này, sản phẩm mới được phép dán nhãn ḥalāl và lưu hành trên thị trường, giúp người tiêu dùng Hồi giáo yên tâm sử dụng.
Các thực phẩm/đồ ăn Halal (được phép)
- Mật ong tự nhiên
- Rau củ, trái cây, rau đậu tươi, sấy khô hoặc đông lạnh
- Các loại hạt như đậu phộng, hạt điều, hạnh nhân, hạt phỉ…
- Cá và đa số hải sản an toàn, trừ các loài độc hại hoặc nguy hiểm
- Gạo, lúa mì, yến mạch, lúa mạch, lúa mạch đen và các loại ngũ cốc khác
- Thịt bò, cừu, dê, hươu, nai, gà, vịt, chim… khi được giết mổ đúng nghi thức Halal
- Sữa từ bò, dê, cừu, lạc đà và các sản phẩm chế biến từ sữa nếu phụ gia có nguồn ḥalāl
- Gia vị, thảo mộc, dầu thực vật và đồ uống không cồn khi không pha trộn thành phần Haram
Các thực phẩm Haram (không Halal, bị cấm)
- La và lừa nhà
- Máu và nội tạng chứa máu
- Heo, chó và các sản phẩm từ chúng
- Kiến, ong, chim gõ kiến theo quy định Codex
- Động vật ăn thịt có nanh như sư tử, hổ, gấu, sói
- Chim săn mồi có vuốt như đại bàng, diều hâu, kền kền
- Chất độc hại, hóa chất nguy hiểm, khoáng chất gây hại
- Động vật chết tự nhiên hoặc không giết mổ theo nghi thức ḥalāl
- Bộ phận cơ thể người, nhau thai, nước tiểu, phân, chất nôn, mủ
- Đồ uống có cồn như bia, rượu vang, rượu mạnh và tất cả chất gây say
- Chuột, rết, bọ cạp, ruồi, giòi, chấy và các loài côn trùng bị coi là ô uế
- Động vật lưỡng cư hoặc loài sống cả trên cạn và dưới nước như ếch, cá sấu
- Động vật chết vì nghẹt thở, bị đánh, bị rơi hoặc bị tấn công bởi động vật khác
- Phụ gia thực phẩm nguồn gốc Haram như gelatin không Halal, E471, E472 từ mỡ động vật, màu đỏ carmine E120, L-cysteine từ lông động vật
Quy định về giết mổ và chế biến Halal
- Người mổ phải là người Hồi giáo, và trước khi mổ phải đọc “Bismillah” (Nhân danh Allah)
- Dụng cụ giết mổ phải được mài sắc bén, vết cắt thực hiện ở khe cổ để đảm báo tính nhân văn
- Động vật phải còn sống đến thời điểm giết mổ. Thịt động vật bị chết hoặc bất tỉnh trước đó thì không phải là thịt Halal
- Thịt Halal là thịt không dính máu. Sau khi giết mổ cần làm sạch máu bằng cách treo ngược lên
- Quá trình giết mổ, chế biến, bảo quản, vận chuyển phải tách biệt và tránh nhiễm chéo với Haram
- Dụng cụ, thiết bị tiếp xúc với heo hoặc chó phải được làm sạch theo nghi lễ sertu
- Động vật nuôi không được cho ăn thức ăn ô uế liên tục, nếu dùng thành phần động vật trong khẩu phần thì phải từ nguồn ḥalāl
3. Làm thế nào để biết thực phẩm nào là Halal?
Để xác định một sản phẩm có Halal hay không, cách đơn giản nhất là tìm logo Halal trên bao bì. Logo này phải do cơ quan chứng nhận hợp pháp cấp và còn hiệu lực. Ngoài ra, người tiêu dùng có thể đọc kỹ thành phần – đặc biệt lưu ý đến gelatin, enzyme, glycerin, các phụ gia E-number, hay hương liệu có cồn. Với thực phẩm chế biến sẵn, việc kiểm tra logo và tên tổ chức chứng nhận sẽ giúp tránh nhầm lẫn với sản phẩm chỉ tự xưng Halal.
Đồ ăn Halal tại Việt Nam nên tìm ở đâu?
Tại Việt Nam, thực phẩm Halal ngày càng phổ biến nhờ nhu cầu của cộng đồng Hồi giáo và khách du lịch quốc tế. Bạn có thể tìm thấy sản phẩm và món ăn Halal qua những kênh sau:
- Thịt Halal: Có một số cửa hàng và nhà máy chế biến tại Hà Nội và TP. HCM cung cấp thịt Halal. Các cửa hàng này thường là đối tác của tổ chức Hồi giáo địa phương.
- Sản phẩm chế biến Halal: Một số cơ sở trong nước sản xuất xúc xích, mì gói, thịt chế biến sẵn… với nhãn chứng nhận Halal từ các tổ chức uy tín.
- Nhà hàng Halal: Nhiều nhà hàng Ấn Độ, Malaysia hay Trung Đông tại các thành phố lớn đều phục vụ món ăn Halal. Bạn có thể tra cứu trực tuyến hoặc hỏi cộng đồng Hồi giáo để biết địa chỉ gần nhất.
- Siêu thị: Một số siêu thị lớn đã nhập khẩu và bày bán sản phẩm có chứng nhận Halal như gạo, thịt đông lạnh, thực phẩm đóng hộp.
- Món ăn truyền thống Việt Nam: Các món phổ biến như phở, cơm, bún… hoàn toàn có thể Halal nếu được chế biến mà không sử dụng thịt heo hay nguyên liệu Haram.
Tuy nhiên, để chắc chắn, bạn nên hỏi trực tiếp cửa hàng hoặc nhà hàng về nguồn gốc và chứng nhận Halal của sản phẩm.
4. Chứng nhận Halal & bộ tiêu chuẩn
Chứng nhận Halal là văn bản xác nhận một sản phẩm, dịch vụ hoặc cơ sở sản xuất đã đáp ứng đầy đủ các quy định về Halal theo giáo luật Hồi giáo. Chỉ khi có chứng nhận này, sản phẩm mới được phép in logo Halal trên bao bì, tạo sự tin cậy cho người tiêu dùng Hồi giáo.
Tại Việt Nam, việc đào tạo, đánh giá và cấp chứng nhận Halal được thực hiện theo hướng dẫn của các tổ chức chứng nhận Halal, đồng thời tham chiếu nhiều tiêu chuẩn quốc tế như ISO/IEC 17065, ISO/IEC 17020, ISO/IEC 17021-1, FDA 12, MS 1500:2019 (Malaysia), UAE.S 2055-1:2015 (UAE), HAS 23000:1 (Indonesia)…
Bộ tiêu chuẩn Halal tại Việt Nam
Những năm gần đây, Việt Nam đã ban hành hệ thống tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) về Halal, gồm 5 tiêu chuẩn chính:
- TCVN 12944:2020 – Thực phẩm Halal – Yêu cầu chung
- TCVN 13708:2023 – Thực hành nông nghiệp tốt đối với cơ sở sản xuất Halal
- TCVN 13709:2023 – Thức ăn chăn nuôi Halal
- TCVN 13710:2023 – Thực phẩm Halal – Yêu cầu đối với giết mổ động vật
- TCVN 13888:2023 – Đánh giá sự phù hợp – Yêu cầu đối với tổ chức chứng nhận sản phẩm, quá trình và dịch vụ Halal
Tổ chức chứng nhận Halal uy tín
Trên thế giới, một số cơ quan chứng nhận Halal được công nhận rộng rãi và có tầm ảnh hưởng lớn, bao gồm:
- JAKIM (Malaysia)
- MUIS (Singapore)
- BPJPH/MUI (Indonesia)
- GSO – Gulf Standard Organization (các nước Ả Rập vùng Vịnh)
Tại Việt Nam, cũng đã có một số đơn vị chứng nhận Halal được quốc tế thừa nhận, hỗ trợ doanh nghiệp trong nước kiểm tra, thẩm định và cấp chứng chỉ Halal phù hợp với yêu cầu của từng thị trường xuất khẩu.
Có thể thấy, Halal vừa là chuẩn mực tôn giáo, vừa là xu hướng tiêu dùng toàn cầu. Việc hiểu đúng về tiêu chuẩn Halal giúp mỗi cá nhân đưa ra lựa chọn an toàn, phù hợp và tôn trọng văn hóa tín ngưỡng. Với doanh nghiệp, nắm vững các quy định Halal cũng chính là chìa khóa để mở rộng thị trường xuất khẩu sang nhiều quốc gia Hồi giáo, nơi nhu cầu thực phẩm ḥalāl ngày càng tăng. SUNTECH cảm ơn bạn đọc đã theo dõi!
