Phòng sạch điện tử ngày càng phổ biến trong các nhà máy sản xuất linh kiện, bán dẫn, bo mạch… Tuy nhiên, không ít người vẫn lo lắng về mức độ an toàn khi làm việc trong môi trường được gọi là “kín”, “kiểm soát nghiêm ngặt”. Vậy thực sự làm phòng sạch điện tử có độc hại không? Hãy cùng tìm hiểu rõ bản chất để yên tâm hơn trước khi đầu tư hoặc tham gia vận hành trong loại hình phòng sạch này.
1. Môi trường phòng sạch điện tử có gì đặc biệt?
Phòng sạch điện tử là không gian sản xuất được thiết kế để kiểm soát tối đa các yếu tố như bụi, vi sinh, nhiệt độ, độ ẩm và tĩnh điện (ESD). Đây là điều kiện bắt buộc để đảm bảo chất lượng cho các sản phẩm siêu nhỏ và siêu nhạy như: bo mạch, cảm biến, vi mạch, linh kiện điện tử,…
Điều cần làm rõ là: phòng sạch điện tử không phải không gian “khép kín” hay “bịt kín” như nhiều người tưởng. Thực chất, đây là môi trường có khí sạch được luân chuyển liên tục thông qua hệ thống lọc, kết hợp với các tiêu chuẩn kiểm soát luồng khí và áp suất để duy trì độ sạch ổn định.
Đặc biệt, so với các lĩnh vực như dược phẩm, phòng thí nghiệm sinh học – nơi sử dụng hóa chất và tác nhân sinh học thường xuyên – thì phòng sạch điện tử rất ít khi sử dụng hóa chất trực tiếp trong khu vực chính.
2. Làm phòng sạch điện tử có độc hại không?
Hiện nay phòng sạch được ứng dụng phổ biến trong các lĩnh vực như sản xuất mỹ phẩm, linh kiện điện tử, khoa học kỹ thuật… Điều này khiến nhiều người đặt câu hỏi: làm phòng sạch điện tử có độc hại không?
Một số lo ngại cho rằng môi trường kiểm soát nghiêm ngặt này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí gây các bệnh lý nghiêm trọng như vô sinh, ung thư do phơi nhiễm hóa chất. Tuy nhiên, những thông tin này hoàn toàn không có cơ sở khoa học.
Trên thực tế, phòng sạch là không gian được kiểm soát nghiêm ngặt về bụi, nhiệt độ, độ ẩm, áp suất và tĩnh điện – nhằm đảm bảo sản phẩm không bị nhiễm bẩn. Không khí trong phòng sạch được lọc qua các hệ thống lọc, duy trì mức sạch cao, vô trùng và không chứa khí độc hay hóa chất phát tán tự do.
Với điều kiện thi công và vận hành đúng chuẩn, đây là môi trường không chỉ không độc hại, mà còn sạch và ổn định hơn nhiều khu vực sản xuất khác.
Ngoài ra, các doanh nghiệp còn tăng cường an toàn bằng cách:
- Tổ chức kiểm tra sức khỏe định kỳ cho nhân sự
- Giám sát liên tục các thông số ESD, bụi, độ ẩm, nhiệt độ bằng thiết bị chuyên dụng
- Xây dựng quy trình vận hành khép kín – giảm thiểu tối đa rủi ro môi trường
Kết luận: Làm việc trong phòng sạch điện tử không gây nguy hiểm đến sức khỏe, ngược lại còn mang lại môi trường sạch sẽ, an toàn và kiểm soát tốt cho cả con người lẫn sản phẩm. Điều quan trọng là đảm bảo hệ thống được thi công đúng tiêu chuẩn, vận hành đúng quy trình ngay từ đầu.
>> Liên hệ tư vấn, thiết kế thi công phòng sạch điện tử đạt chuẩn ngay từ đầu!
3. Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến sức khỏe (và mức độ thế nào?)
Dù bản chất phòng sạch không độc hại, nhưng nếu các yếu tố kỹ thuật không được kiểm soát hợp lý, người lao động có thể gặp một số tác động không mong muốn như:
- Chênh áp và không khí lạnh kéo dài: Phòng sạch sử dụng áp suất dương và hệ thống cấp khí liên tục. Nếu không được điều tiết nhiệt độ phù hợp, dòng khí lạnh có thể gây khô niêm mạc, đau đầu, hoặc mệt mỏi khi tiếp xúc trong thời gian dài.
- Tia UV khử khuẩn (nếu có): Một số phòng sạch sử dụng đèn UV để tiệt trùng không gian. Nếu người lao động vô tình tiếp xúc với tia UV đang hoạt động (do bật sai thời điểm hoặc không tuân thủ quy trình), da và mắt có thể bị tổn thương.
- Tĩnh điện – ESD: ESD không ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe nhưng lại là mối nguy đối với thiết bị điện tử. Vì vậy, người lao động cần được trang bị đúng tiêu chuẩn để đảm bảo an toàn cho cả sản phẩm và bản thân.
Do vậy, người lao động cần trang bị cẩn thận trước khi vào phòng sạch.
4. Trang bị khi bước vào phòng sạch
Để phòng tránh tối đa các ảnh hưởng nêu trên, mỗi cá nhân khi vào phòng sạch điện tử đều cần được trang bị đầy đủ các thiết bị bảo hộ chuyên dụng, vừa để bảo vệ sức khỏe, vừa để ngăn ngừa nguy cơ làm nhiễm bẩn sản phẩm.
Các trang bị cần thiết bao gồm:
- Quần áo phòng sạch (coverall)
- Mũ trùm tóc, khẩu trang, găng tay sạch
- Giày hoặc dép chống tĩnh điện
- Vòng đeo tay ESD kết nối tiếp đất
- Kính bảo hộ (nếu yêu cầu sản phẩm)
Tất cả trang phục và thiết bị phải được làm từ vật liệu không phát tán hạt và đã được kiểm định chống tĩnh điện.
5. Những lưu ý khi làm việc trong môi trường phòng sạch điện tử
Làm việc trong phòng sạch điện tử không chỉ đòi hỏi kiến thức kỹ thuật mà còn yêu cầu kỷ luật vận hành nghiêm ngặt. Đây là môi trường được thiết kế để kiểm soát tối đa các yếu tố như bụi mịn, vi sinh, tĩnh điện, nhiệt độ và độ ẩm. Bất kỳ hành vi thiếu cẩn trọng nào cũng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm và độ ổn định của cả hệ thống sản xuất.
Vì vậy, để đảm bảo hiệu quả vận hành cũng như đáp ứng các tiêu chuẩn như ISO 14644 và ANSI/ESD S20.20, người lao động cần tuân thủ đầy đủ điều kiện làm việc trong phòng sạch.
Tuân thủ đúng quy trình làm việc trong phòng sạch
Trước khi vào khu vực sản xuất, tất cả nhân sự đều phải:
- Trang bị đầy đủ đồ bảo hộ gồm quần áo phòng sạch, mũ trùm đầu, khẩu trang, găng tay và giày chống tĩnh điện.
- Rửa tay, sát khuẩn kỹ lưỡng và đi qua air shower nếu có.
- Di chuyển theo luồng khí một chiều, giữ yên tĩnh trong quá trình thao tác để tránh phát sinh hạt bụi.
Việc tuân thủ đúng quy trình không chỉ giúp bảo vệ sản phẩm khỏi nhiễm bẩn mà còn giảm thiểu nguy cơ hỏng hóc do tĩnh điện – yếu tố cực kỳ quan trọng trong sản xuất linh kiện điện tử.
Tránh tuyệt đối các hành vi gây ảnh hưởng đến môi trường phòng sạch
Để giữ độ sạch ổn định, người lao động không được:
- Mang vật dụng cá nhân như điện thoại, bật lửa, đồng hồ, chìa khóa vào khu vực sạch.
- Ăn uống, hút thuốc hoặc sử dụng mỹ phẩm, nước hoa trong khu vực phòng sạch.
- Cầm nắm vật dụng từ bên ngoài vào khi chưa qua xử lý hoặc kiểm tra.
- Tiếp xúc trực tiếp với hóa chất nếu không có bảo hộ và không được phân công.
- Làm việc khi có vấn đề sức khỏe liên quan đến hô hấp, tiêu hóa mà chưa được đánh giá.
Những hành vi trên có thể làm tăng nguy cơ phát tán hạt bụi, nhiễm bẩn tĩnh điện hoặc phá vỡ điều kiện môi trường ổn định – ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm và an toàn hệ thống.
Ghi nhớ nguyên tắc “5 KHÔNG” trong phòng sạch
Đây là những quy tắc cơ bản nhưng rất cần thiết khi vận hành trong môi trường phòng sạch điện tử:
- Không mặc đồ bảo hộ ra ngoài khu vực được phép.
- Không làm rách, vẽ bậy hoặc ghi chú lên quần áo phòng sạch.
- Không ngồi lên bàn thao tác, thiết bị, hoặc dựa vào tường phòng.
- Không va chạm mạnh với hệ thống thiết bị như FFU, HEPA box, đèn chiếu sáng.
- Không sử dụng lại đồ bảo hộ đã hỏng, mất chức năng – cần thay thế ngay khi phát hiện.
Thực tế cho thấy, phòng sạch không phải là môi trường độc hại như nhiều người lầm tưởng. Với điều kiện kỹ thuật được kiểm soát nghiêm ngặt và quy trình làm việc chặt chẽ, nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe gần như không xảy ra. Qua bài viết này, hy vọng bạn đọc có thêm thông tin để nhìn nhận đúng hơn về môi trường làm việc trong phòng sạch điện tử.
Xem thêm: Tiêu chuẩn dành cho phòng sạch sản xuất điện tử
