Bụi công nghiệp là tác nhân nguy hiểm trong sản xuất thực phẩm, gây nhiễm khuẩn chéo, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và đe dọa tiêu chuẩn vệ sinh. Để đảm bảo an toàn và duy trì vận hành ổn định, doanh nghiệp cần kiểm soát bụi ngay từ giai đoạn thiết kế hệ thống sản xuất. Bài viết sẽ làm rõ nguồn phát sinh bụi, rủi ro tiềm ẩn và giới thiệu các phương pháp xử lý bụi công nghiệp hiệu quả thông qua phòng sạch và thiết bị phòng sạch chuyên dụng.
1. Nguồn gốc bụi trong sản xuất thực phẩm
Bụi công nghiệp trong môi trường sản xuất thực phẩm là các hạt vật chất cực nhỏ, bao gồm bụi mịn, siêu mịn và vi sinh vật. Bụi có thể phát sinh từ nhiều công đoạn khác nhau như:
- Nguyên liệu dạng bột: Bột mì, bột sữa, đường, ca cao hoặc nguyên liệu dạng hạt dễ dàng phát tán bụi vào không khí khi tiếp xúc, xử lý.
- Quy trình sản xuất: Các công đoạn như trộn, nghiền, sấy khô, sàng lọc, đóng gói đều có thể tạo ra bụi nếu không có biện pháp kiểm soát hiệu quả.
- Môi trường làm việc: Sàn nhà, tường, trần hoặc thiết bị không kháng bụi sẽ là nơi tích tụ bụi và phát sinh bụi liên tục.
2. Rủi ro khi không kiểm soát bụi công nghiệp
Bụi không được kiểm soát hiệu quả trong nhà máy thực phẩm có thể gây ra nhiều hệ lụy:
- Nguy cơ nhiễm chéo: Bụi mang theo vi khuẩn, nấm mốc hoặc tạp chất có thể xâm nhập vào sản phẩm trong quá trình chế biến, làm giảm chất lượng và độ an toàn thực phẩm.
- Vi phạm tiêu chuẩn vệ sinh: Nhà máy sẽ khó đạt chứng nhận GMP, HACCP hay ISO 22000 nếu để bụi tồn tại trong khu vực sản xuất, ảnh hưởng đến uy tín và khả năng xuất khẩu sản phẩm.
3. Tiêu chuẩn về số lượng bụi trong sản xuất thực phẩm
Để duy trì môi trường sản xuất thực phẩm an toàn và đạt chất lượng, việc kiểm soát số lượng bụi trong không khí phải tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt sau:
- TCVN 8664-1:2011: Tiêu chuẩn Việt Nam quy định mức độ sạch của phòng sạch dựa trên số lượng hạt bụi trong không khí.
- ISO 14644-1: Tiêu chuẩn quốc tế áp dụng rộng rãi, phân loại phòng sạch theo mật độ bụi để đảm bảo an toàn trong sản xuất thực phẩm.
4. Giải pháp xử lý bụi công nghiệp trong sản xuất thực phẩm hiệu quả
Để hạn chế nguy cơ nhiễm bụi và vi sinh vật trong quá trình chế biến thực phẩm, việc triển khai các giải pháp phòng sạch là yêu cầu thiết yếu đối với các nhà máy sản xuất hiện đại. SUNTECH chia sẻ đến bạn các phương pháp kiểm soát và xử lý bụi công nghiệp hiệu quả được áp dụng trong môi trường thực phẩm.
4.1 Thiết kế và xây dựng hệ thống phòng sạch thực phẩm đạt chuẩn
Phòng sạch thực phẩm – Môi trường sản xuất duy trì độ ổn định về nhiệt độ, độ ẩm và áp suất, đồng thời kiểm soát chặt chẽ mức độ tiểu phân (bụi) trong không khí.
- Thiết kế luồng khí sạch một chiều (unidirectional airflow) nhằm cuốn trôi hạt bụi theo hướng kiểm soát, tránh hiện tượng khuếch tán ngược.
- Phân vùng chức năng rõ ràng, đảm bảo tách biệt khu vực sạch – bán sạch – không sạch, giảm thiểu nguy cơ nhiễm chéo.
- Tối ưu hóa luồng di chuyển nhân sự và vật tư bằng hệ thống lối đi riêng biệt, giảm phát sinh và lan truyền bụi.
=> Liên hệ tư vấn và thi công phòng sạch thực phẩm
4.2 Sử dụng các thiết bị phòng sạch hỗ trợ kiểm soát bụi
Các thiết bị hỗ trợ kiểm soát tiểu phân đóng vai trò quan trọng trong việc giữ ổn định mức độ sạch của khu vực sản xuất:
- Air Shower (Buồng thổi khí sạch): Thiết bị sử dụng luồng khí tốc độ cao (15–30 m/s) để loại bỏ bụi và vi sinh vật bám trên bề mặt cơ thể, trang phục hoặc vật dụng trước khi vào khu vực sạch. Đây là bước làm sạch sơ cấp hiệu quả giúp giảm lượng tiểu phân mang vào từ bên ngoài.
- Pass Box (Tủ trung chuyển): Dùng để chuyển nguyên liệu, thiết bị giữa các khu vực có cấp độ sạch khác nhau mà không làm gián đoạn môi trường sạch. Loại Pass Box có tích hợp tia UV hoặc lọc HEPA còn giúp tiệt trùng trước khi đưa vật tư vào khu vực sản xuất.
- Sàn vinyl hoặc epoxy kháng khuẩn – chống tĩnh điện: Vật liệu sàn chuyên dụng có khả năng kháng khuẩn và chống tích tụ điện tích, giúp hạn chế hiện tượng bụi bám dính và hỗ trợ vệ sinh hiệu quả.
4.3 Thiết lập quy trình vận hành nghiêm ngặt
- Kiểm soát trang phục và vệ sinh cá nhân: Yêu cầu nhân sự tuân thủ nghiêm ngặt quy định về mặc đồ phòng sạch (coverall, khẩu trang, găng tay, giày dép chuyên dụng), đồng thời thực hiện vệ sinh tay, khử khuẩn trước khi vào khu vực sạch.
- Quản lý luồng người – luồng hàng: Tổ chức các luồng di chuyển khoa học, sử dụng kết hợp Air Shower và Pass Box để hạn chế tối đa bụi phát tán từ quá trình vận chuyển người và vật tư.
- Vệ sinh và bảo trì định kỳ: Thực hiện các quy trình làm sạch chuyên biệt, kiểm tra và bảo trì hệ thống HVAC, màng lọc HEPA/ULPA, thiết bị phòng sạch để duy trì hiệu quả kiểm soát tiểu phân theo yêu cầu.
Áp dụng phòng sạch và thiết bị phòng sạch hiện đại chính là giải pháp tối ưu giúp kiểm soát bụi hiệu quả, đảm bảo nhà máy sản xuất thực phẩm vận hành an toàn, đạt chuẩn quốc tế. Đầu tư bài bản vào hệ thống phòng sạch không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn tăng sức cạnh tranh và phát triển bền vững cho doanh nghiệp trong ngành thực phẩm. SUNTECH cảm ơn bạn đọc đã theo dõi!
