Khi tìm hiểu xây dựng nhà xưởng, nhiều người đặt câu hỏi: MEP là gì và vì sao lại quan trọng đến vậy? Thực tế, MEP chính là tập hợp các hạng mục cơ khí, điện, cấp thoát nước và PCCC. Đây là nhóm hạng mục quan trọng, giúp công trình vận hành hiệu quả và bền vững. Hãy cùng SUNTECH khám phá chi tiết vai trò, cấu trúc và các tiêu chuẩn thiết kế MEP trong xây dựng nhà xưởng ngay trong bài viết dưới đây.
I. Tổng quan về MEP
1. MEP là gì?
MEP (Mechanical Electrical Plumbing) là hệ thống cơ khí – điện – cấp thoát nước trong công trình. Ba nhóm này vận hành song song để cung cấp nhiệt, không khí, năng lượng, nước sạch, thu gom/xử lý nước thải và đảm bảo an toàn cháy nổ (nhiều dự án tách thành MEPF để quản lý phần Firefighting riêng).
Trong công trình dân dụng, tòa nhà thương mại và đặc biệt nhà xưởng, hạng mục MEP chiếm tỷ trọng kỹ thuật lớn, đòi hỏi thiết kế đồng bộ liên bộ môn, thi công chính xác và vận hành an toàn, ổn định.
Thành phần chính của hệ thống MEP:
- M (Mechanical – Cơ khí): Hệ thống thông gió, cấp khí sạch; hệ thống điều hóa không khí (HVAC), hệ thống pccc,…
- E (Electrical – Điện): Hệ thống điều khiển tự động hóa, hệ thống cấp điện động lực,cấp nguồn, chiếu sáng, hệ thống camera giám sát,…
- P (Plumbing – Cấp thoát nước): Hệ thống cấp/thoát nước, hệ thống xử lý chất thái, cấp nước cứu hỏa,…
2. Hệ thống MEP
Hệ thống MEP gồm 4 hạng mục cơ bản:
- Hệ thống cơ khí bao gồm: điều hòa không khí, hệ thống nhiệt, hệ thống thông gió
- Hệ thống điện
- Hệ thống cấp, thoát nước
- Hệ thống phòng cháy chữa cháy
Tất cả hạng mục phải được thiết kế đồng bộ, tương thích với kết cấu công trình, đảm bảo hiệu quả khai thác dài hạn.
Bản vẽ MEP cho từng hạng mục
Bản vẽ MEP là hồ sơ kỹ thuật thể hiện đầy đủ cách bố trí, thiết kế và lắp đặt các hệ thống trong công trình. Đây là căn cứ quan trọng để đội ngũ thi công thực hiện đúng kỹ thuật, đồng thời giúp chủ đầu tư bóc tách khối lượng, tính dự toán, giám sát và nghiệm thu.
Bản vẽ hệ thống cơ (Mechanical)
- Bố trí hệ thống HVAC: điều hòa không khí, thông gió, sưởi.
- Mặt bằng ống gió, đường ống dẫn khí.
- Chi tiết lắp đặt thiết bị: quạt, AHU, FCU, Chiller…
- Sơ đồ nguyên lý hoạt động HVAC.
Bản vẽ hệ thống điện (Electrical)
- Sơ đồ cấp điện tổng, phân phối điện, tủ điện.
- Mặt bằng bố trí ổ cắm, công tắc, đèn chiếu sáng.
- Sơ đồ chiếu sáng khẩn cấp, đèn exit.
- Sơ đồ hệ thống tiếp đất, chống sét.
- Bản vẽ hệ thống điện nhẹ (nếu có): mạng LAN, điện thoại, CCTV.
Bản vẽ hệ thống cấp – thoát nước (Plumbing)
- Mặt bằng bố trí đường ống cấp nước.
- Mặt bằng thoát nước thải, nước mưa.
- Chi tiết bể chứa, trạm bơm.
- Sơ đồ nguyên lý hoạt động.
Bản vẽ hệ thống PCCC
- Sơ đồ hệ thống báo cháy tự động.
- Bản vẽ lắp đặt hệ thống chữa cháy Sprinkler.
- Sơ đồ đường ống chữa cháy, van, bơm.
- Vị trí bình chữa cháy, hộp cứu hỏa.
Lưu ý: Bản vẽ MEP cần thể hiện chính xác kích thước, cao độ, vật liệu và thiết bị; bố cục rõ ràng, tránh xung đột hệ thống, đồng thời kèm sơ đồ nguyên lý, chi tiết lắp đặt và bảng thống kê vật tư phục vụ thi công hiệu quả.
II. Kỹ sư MEP
Kỹ sư MEP là những chuyên gia chịu trách nhiệm thiết kế, thi công, lắp đặt và vận hành hệ thống cơ khí, điện, cấp thoát nước và phòng cháy chữa cháy cho công trình xây dựng. Trong hệ thống MEP thường được chia thành nhiều mảng chuyên sâu, vì vậy mỗi kỹ sư MEP có thể tập trung vào một hạng mục nhất định để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả cao nhất.
1. Công việc của kỹ sư MEP
- Thiết kế hệ thống HVAC (điều hòa, thông gió, cấp khí sạch).
- Thiết kế và bố trí hệ thống điện động lực, chiếu sáng, tự động hóa.
- Lập bản vẽ hệ thống cấp – thoát nước, xử lý nước thải.
- Tính toán, dự toán năng lượng và chi phí vận hành.
- Chuẩn bị hồ sơ kỹ thuật, bảng thống kê vật tư và các tài liệu liên quan.
- Giám sát, quản lý tiến độ thi công hệ thống MEP.
- Kiểm tra, nghiệm thu và vận hành hệ thống sau thi công.
- Bảo trì, duy trì hoạt động ổn định của hệ thống.
2. Kỹ năng cần thiết
- Nền tảng chuyên môn vững chắc: Am hiểu nguyên lý hoạt động, quy trình thiết kế và tiêu chuẩn kỹ thuật của hệ thống MEP công nghiệp
- Thành thạo phần mềm chuyên ngành: AutoCAD, Revit MEP, Navisworks, BIM… giúp triển khai thiết kế và phối hợp liên bộ môn hiệu quả.
- Tư duy cập nhật: Luôn học hỏi công nghệ mới, tham gia dự án thực tế, các khóa đào tạo chuyên sâu và kết nối với cộng đồng kỹ sư để nâng cao năng lực.
- Đam mê và tâm huyết với nghề: Đây là yếu tố giúp kỹ sư duy trì động lực, gắn bó lâu dài và phát triển bền vững trong ngành.
III. Hệ thống MEP trong xây dựng nhà xưởng
1. Vai trò của hệ thống MEP trong nhà xưởng
Hệ thống MEP hạng mục kỹ thuật trực tiếp quyết định đến khả năng vận hành ổn định, an toàn và hiệu quả của toàn bộ công trình, trực tiếp quyết định đến:
- Điều kiện vi khí hậu sản xuất: Kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, áp suất và chất lượng không khí theo yêu cầu công nghệ.
- Nguồn điện liên tục – an toàn: Hệ thống trung – hạ thế, tủ phân phối và bảo vệ chống sét giúp ổn định tải, hạn chế sự cố chập cháy.
- Hạ tầng cấp – thoát nước đầy đủ: Cung cấp nước cho sản xuất, sinh hoạt, PCCC và xử lý nước thải đạt chuẩn môi trường.
- An toàn PCCC: Báo cháy – chữa cháy tự động theo NFPA, QCVN 06, giảm thiểu thiệt hại khi có sự cố.
- Tối ưu chi phí vận hành: Giảm thất thoát năng lượng, tiết kiệm bảo trì, kéo dài tuổi thọ thiết bị.
- Duy trì sản xuất liên tục: Hạn chế gián đoạn sản xuất, tăng năng suất và lợi nhuận.
Ngược lại, nếu hệ thống MEP thiết kế và thi công không đạt chuẩn, doanh nghiệp sẽ đối mặt với rủi ro nghiêm trọng: mất cân bằng tải điện, nguy cơ cháy nổ, chi phí cải tạo gấp nhiều lần và gián đoạn sản xuất.
=>> Tư vấn thiết kế và thi công xây dựng nhà xưởng tại TP HCM
2. Hạng mục chính trong thi công MEP nhà xưởng
Hệ thống MEP trong xây dựng công nghiệp được chia thành 4 phần chính.
Hệ thống thông gió và điều hòa không khí (HVAC)
Hệ thống này đóng vai trò điều tiết toàn bộ vi khí hậu bên trong nhà xưởng, giúp kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, lưu lượng gió và chất lượng không khí. Thiết bị cơ bản gồm:
- AHU – Khối xử lý không khí trung tâm
- FCU – Thiết bị xử lý không khí cục bộ
- Chiller – Hệ thống làm lạnh nước trung tâm
- …..
Hệ thống cấp thoát nước và thiết bị vệ sinh (P&S)
Hạng mục Plumbing & Sanitary (P&S) là hạ tầng cơ bản của mỗi nhà xưởng, đảm bảo cấp nước liên tục cho sản xuất – sinh hoạt – PCCC, đồng thời quản lý thoát và xử lý nước thải đúng quy định môi trường. Một hệ thống chuẩn gồm:
- Hệ thống cấp nước phục vụ sinh hoạt, sản xuất, làm mát và PCCC
- Hệ thống thoát nước (mưa, sinh hoạt, công nghiệp) được dẫn về xử lý hoặc xả chuẩn quy định
- Hệ thống xử lý nước thải nhằm tái sử dụng hoặc xả đạt chuẩn, đảm bảo an toàn môi trường.
Hệ thống điện
Đây là hạng mục có tỷ trọng lớn nhất, chiếm tới 60-80% khối lượng MEP trong công trình. Được chia thành 2 nhóm chính:
- Điện nặng: Trạm biến áp, tủ trung – hạ thế, hệ thống cáp động lực, tiếp địa và chống sét.
- Điện nhẹ (ELV): Mạng LAN, Internet, camera, kiểm soát ra vào, âm thanh thông báo.
Thiết kế hệ thống điện nhà xưởng phải đảm bảo hiệu quả truyền tải, an toàn và tiết kiệm. Đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và quy định Việt Nam như IEC, TCVN.
Hệ thống báo cháy và chữa cháy
Đây là hạng mục bắt buộc, đảm bảo an toàn phòng ngừa rủi ro cháy nổ, đặc biệt với các cơ sở sản xuất có nguy cơ cao. Hệ thống gồm:
- Báo cháy tự động: Hệ thống cảm biến khói, nhiệt, khí gas; trung tâm điều khiển và thiết bị báo động.
- Chữa cháy tự động: Bao gồm sprinkler, bơm chữa cháy, hệ thống khí FM200/CO₂ cho các khu vực trọng điểm.
Toàn bộ hệ thống được bố trí tuân thủ NFPA, QCVN 06, TCVN 3890 để kịp thời phát hiện và xử lý sự cố.
3. Tiêu chuẩn & quy định khi thiết kế MEP
Thiết kế MEP phải đáp ứng đầy đủ các quy chuẩn Việt Nam và quốc tế, bao gồm:
- TCVN 5687:2010 – Thông gió, điều hòa không khí.
- TCVN 7447 – Hệ thống điện.
- QCVN 06:2022/BXD – An toàn PCCC.
- ASHRAE – Tiêu chuẩn HVAC quốc tế.
- NFPA – Phòng cháy chữa cháy.
- IEC – Tiêu chuẩn điện quốc tế.
- ISO 9001 – Quản lý chất lượng thiết kế.
Áp dụng và tuân thủ đúng tiêu chuẩn giúp hồ sơ nhanh được phê duyệt, thi công nhanh gọn, dễ vận hành và hạn chế rủi ro.
Bài viết trên đã cung cấp cái nhìn toàn diện về hệ thống MEP trong xây dựng nhà xưởng, từ khái niệm, vai trò, các hạng mục chính cho đến tiêu chuẩn thiết kế cần tuân thủ. Hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn đọc có thêm kiến thức hữu ích trong quản lý và vận hành nhà máy. SUNTECH xin cảm ơn bạn đọc đã quan tâm theo dõi!
Xem thêm: QS trong xây dựng là gì? Vai trò của kỹ sư dự toán
